Warunkowość- płatności bezpośrednie

Zachowanie elementów krajobrazu oraz zakaz przycinania drzew i żywopłotów w okresie lęgowym ptaków (norma zmieniona od kampanii 2024).

 

Od 2024 roku norma składa się z dwóch elementów:

1. zachowanie elementów krajobrazu:

   1. drzew będących pomnikami przyrody,

   2. rowów, których szerokość nie przekracza 2 m,

   3. oczek wodnych o powierzchni mniejszej niż 100 m²;

2. zakaz przycinania żywopłotów i drzew podczas okresu lęgowego ptaków oraz okresu wychowu młodych w okresie od dnia 15 kwietnia do dnia 31 lipca, z wyłączeniem: wierzb, drzew owocowych, gatunków drzew, których uprawa stanowi zagajnik o krótkiej rotacji.

 

GAEC 9

Zakaz przekształcania lub zaorywania TUZ wyznaczonych jako wrażliwe pod względem środowiskowym (cennych) na obszarach Natura 2000.

 

Nie przekształca się i nie zaoruje trwałych użytków zielonych (TUZ) wyznaczonych jako cenne w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 marca 2023 r. w sprawie trwałych użytków zielonych wrażliwych pod względem środowiskowym (Dz. U. poz. 488), a także obszarów ponownie przekształconych w TUZ cenny.Rolnik, który wbrew zakazowi przekształcił lub zaorał TUZ cenne, jest obowiązany do ponownego przekształcenia tego obszaru w TUZ nie później niż do dnia 31 maja następnego roku, ale nie później niż do dnia złożenia wniosku.

 

Wymogi podstawowe w zakresie zarządzania (SMR 1-11)

 

Ramowa Dyrektywa Wodna (SMR 1)

 

Wymogi dotyczące kontroli pozwoleń na: usługę wodną obejmującą pobór wód powierzchniowych lub wód podziemnych do nawadniania gruntów lub upraw, a także na potrzeby działalności rolniczej, w ilości średniorocznie większej niż 5 m3 na dobę, a także na rolnicze wykorzystanie ścieków, jeżeli ich łączna ilość jest większa niż 5 m3 na dobę.

 

Dyrektywa Azotanowa (SMR 2)

 

Ochrona wód przed zanieczyszczeniami spowodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego. Wymogi dotyczą m.in: warunków przechowywania nawozów naturalnych oraz postępowania z odciekami.

 

Ochrona dzikiego ptactwa (SMR 3)

 

Dotyczy rolników, których gospodarstwa rolne lub ich część są położone na obszarze Natura 2000. Na terenie całego kraju przestrzega się m.in. zakazu niszczenia siedlisk i ostoi będących obszarem rozrodu, wychowu młodych, odpoczynku, migracji lub żerowania ptaków.

 

Ochrona siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (SMR 4)

 

Dotyczy rolników, których gospodarstwa rolne lub ich część są położone na obszarze Natura 2000. Rolnik musi przestrzegać wymogów obligatoryjnych wynikających z planów zadań ochronnych (PZO) albo planów ochrony (PO) w zakresie dotyczącym siedlisk przyrodniczych.

 

Bezpieczeństwo żywności i pasz (SMR 5)

 

Wymogi mające na celu zapewnienie, że wprowadzana na rynek żywność jest bezpieczna dla ludzi, a pasza jest bezpieczna dla zwierząt.

 

Zdrowie zwierząt (SMR 6)

 

Rolników obwiązuje zakaz m.in.: stosowania i podawania zwierzętom w gospodarstwach hodowlanych, związków o działaniu hormonalnym, tyreostatycznym i β-agonistycznym.

 

Zdrowotność roślin (SMR 7)

 

Wymogi w obszarze zdrowia publicznego i zdrowia roślin, dotyczące w szczególności stosowania środków ochrony roślin wyłącznie dopuszczonych do obrotu, zgodnie z etykietą, sprzętem sprawnym technicznie, przez osobę przeszkoloną.

 

Zrównoważone stosowanie pestycydów (SMR 8)

 

Na terenie całego kraju rolników obowiązują wymogi dotyczące zrównoważonego stosowania pestycydów.

 

Dobrostan cieląt (SMR 9)

 

Wymogi dotyczące ochrony cieląt do 6 miesiąca życia, które wynikają z dyrektywy dotyczącej ochrony cieląt. Wymogi te dotyczą m.in. warunków utrzymania cieląt i wyposażenia pomieszczeń, w których utrzymywane są zwierzęta.

 

Dobrostan świń (SMR 10)

 

Wymogi dotyczące ochrony świń. Minimalne warunki ochrony świń uregulowane zostały oddzielną dyrektywą ustanawiającą minimalne normy ochrony świń. Wymogi te dotyczą m.in. warunków utrzymania świń i wyposażenia pomieszczeń, w których utrzymywane są zwierzęta.

 

Dobrostan zwierząt hodowlanych (SMR 11)

 

Wymogi ochrony zwierząt hodowlanych dotyczące m.in. opieki nad zwierzętami zdrowymi oraz chorymi, a także warunków i wyposażenia pomieszczeń, w których utrzymywane są zwierzęta. Rolnik musi również przechowywać dokumentację weterynaryjną zwierząt gospodarskich oraz padłych zwierząt przez okres 3 lat.

 

Warunkowość społeczna

 

Od 2025 r. zgodnie z przepisami art. 14 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/2115 z dnia 2 grudnia 2021 r. państwa członkowskie UE, w tym Polska, zobowiązane są do włączenia do systemów płatności bezpośrednich mechanizmu warunkowości społecznej. Mechanizm ten polega na uzależnieniu wysokości wsparcia od przestrzegania wybranych krajowych przepisów z zakresu prawa pracy oraz zasad BHP.

 

W ramach warunkowości społecznej kontrolami objęci zostaną jedynie rolnicy, którzy są pracodawcami, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeksu pracy albo nie będąc pracodawcą są: przedsiębiorcą, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców albo inną jednostką organizacyjną – na rzecz których jest świadczona praca przez osoby fizyczne, w tym przez osoby wykonujące na własny rachunek działalność gospodarczą, bez względu na podstawę świadczenia tej pracy, i którzy podlegają kontrolom Państwowej Inspekcji Pracy.

 

Za kontrole odpowiedzialna będzie Państwowa Inspekcja Pracy (PIP), a za przyznanie i wypłatę płatności po uwzględnieniu wyników kontroli – Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.

 

W przypadku wystąpienia nieprawidłowości wynikających z prawa pracy oraz zasad BHP, zmniejszeniu będą podlegać płatności:

• bezpośrednie, w tym: podstawowe wsparcie dochodów, płatności: redystrybucyjna, dla młodych rolników, związane z produkcją, w ramach ekoschematów (w tym dobrostanowe) oraz dla małych gospodarstw;

• obszarowe II filara WPR: rolno-środowiskowo-klimatyczne, ekologiczne, premie z tytułu zalesień, zadrzewień lub systemów rolno-leśnych, płatności ONW.

 

Warunkowość społeczna zostanie wdrożona do polskiego prawa ustawą o zmianie ustawy o Planie Strategicznym dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027.

 

Warunkowość społeczna oparta jest na istniejących w Polsce systemach kontroli i egzekwowania prawodawstwa w dziedzinie polityki społecznej i zatrudnienia, a także normach pracy, które mają obecnie zastosowanie. Kontrole będą prowadzone w ramach kontroli w rolnictwie wykonywanych przez PIP już obecnie, na podstawie obowiązujących przepisów.

 

Spełnienie wymogów warunkowości społecznej nie jest zatem nowym obowiązkiem, a opiera się na przestrzeganiu powszechnych, krajowych norm prawa pracy oraz zasad BHP.